ข้อเท้าพลิก จะเป็นอะไรมากมั๊ย

ข้อเท้าพลิกเป็นการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นได้บ่อยมากๆ คนส่วนใหญ่น่าจะเคยเป็น ไม่ว่าจะเป็นสาวๆที่ตก(ส้น)ตึก หนุ่มๆที่เล่นกีฬาแล้วล้ม หรืออุบัติเหตุทางจราจรอย่างมอเตอร์ไซค์ล้ม ถ้าเกิดข้อเท้าพลิกแล้ว ปวดๆ เจ็บๆเล็กน้อยบางคนก็ไม่ได้กังวลอะไร พอเดินได้ก็เดินกันไป แต่บางคนข้อเท้าทั้งบวมทั้งเจ็บ เดินก็ไม่ค่อยไหวก็ต้องกังวลเป็นธรรมดา วันนี้จะมาเล่าเรื่องว่าด้วยข้อเท้าพลิกกันค่ะ

ข้อเท้าพลิกแล้ว เกิดอะไรขึ้น

โดยปกติเวลาที่เราขยับข้อเท้า ถ้าให้กระดกขึ้นกระดกลงก็จะทำได้โดยสะดวก แต่ถ้าให้เรางอข้อเท้าไปด้านข้าง ก็จะพบว่ามันออกจะติดๆซักหน่อย นั่นเป็นเพราะเรามี"เอ็นข้อเท้า" ที่ด้านข้างของเท้ายึดข้อเท้าเราไว้ ทีนี้นึกถึงเวลาที่เราข้อเท้าพลิกอย่างเร็วๆ เอ็นตรงนั้นก็จะเกิดการดึงยืด หรืออาจจะฉีกขึ้นมา ถ้าล้มแรงมากเช่น นอกจากข้อเท้าจะพลิกแล้วยังล้มลงเอากระดูกข้อเท้ากระแทกพื้น  หรือมีอย่างอื่นมาทับอีก อันนี้ก็เป็นไปได้ว่าจะมีกระดูกข้อเท้าหักร่วมด้วย (เริ่มน่ากลัวแล้วหล่ะสิ)

แล้วจะรู้ได้ยังไงว่าที่เราเป็นรุนแรงแค่ไหน

เวลาที่เราบาดเจ็บข้อเท้าพลิกแล้วไปหาหมอ ความจริงหมอๆทั้งหลายก็มีวิธีประเมินความรุนแรงอยู่ แบ่งเป็น 3 ระดับ

ระดับหนึ่ง คือ ปวดๆ ไม่ค่อยบวมเท่าไหร่ แต่ยังลงน้ำหนักเดินได้ อันนี้ก็ถือว่าเป็นระดับเบาสุด เอ็นข้อเท้าแค่ถูกยืดออก ไม่ฉีกขาด ไม่น่ากลัวเท่าไหร่

ระดับสอง คือ ปวดๆ บวมอยู่บ้าง พอลงน้ำหนักได้บางส่วน แต่ไม่เต็มที่ อันนี้เป็นการฉีกขาดของเอ็นบางส่วน หนักขึ้นมาเล็กน้อย

ระดับสาม คือ ปวดมาก บวมมาก ลงน้ำหนักไม่ได้เลย อาจรู้สึกข้อหลวมๆเล็กน้อย ถึงขั้นนี้แล้วเอ็นข้อเท้าบาดเจ็บมาก อาจถึงกับฉีกทั้งหมด และควรได้รับการเอ็กซเรย์ข้อเท้าที่โรงพยาบาล เพื่อให้มั่นใจว่าไม่ได้กระดูกหักร่วมด้วย

ส่วนเรื่องกระดูกหักนั้น ถ้าเป็นถึงระดับสาม ก็ควรไปเอ็กซเรย์ แต่ถ้าเป็นแค่ระดับหนึ่ง และสอง ส่วนใหญ่ก็ไม่ค่อยมีกระดูกหัก ยกเว้นแต่ว่าเป็นการบาดเจ็บอย่างอื่่นร่วมด้วย เช่นมอเตอร์ไซค์ล้ม ข้อเท้าพลิกแล้วก็โดนรถมอเตอร์ไซค์ทับด้วย อันนี้อาจจะมีส่วนอื่นที่หักร่วมด้วยค่ะ

การรักษาหล่ะ

บอกให้สบายใจก่อนว่า ส่วนใหญ่ไม่ค่อยต้องถึงกับผ่าตัดเท่าไหร่ถึงแม้ว่าจะเป็นระดับสาม แต่ก็มีข้อยกเว้นอยู่บ้าง

การปฏิบัติตัวพื้นฐาน ที่ไม่ว่าเป็นระดับไหนก็ต้องทำคือ "หยุดพัก" หลายคนไม่ยอมหยุดพัก (ปวดซะขนาดนั้น อึดจริงๆ) ด้วยภาระงาน หรือว่าการเรียน อันนี้ต้องบอกไว้เลยนะคะ ถ้าไม่หยุดมันก็ยากที่จะหายจริงๆ เอาสุขภาพไว้ก่อนดีกว่านะคะ นอกจากนั้นก็ควรประคบเย็น 24 ชั่วโมงแรก และนอนยกขาสูง เพื่อลดการบวม

สำหรับระดับหนึ่งและสอง ควรพันผ้ายืดไว้ (Elastic bandage) หลายคนคงเคยเห็นที่เป็นสีเนื้อๆหน่ะค่ะ จะช่วยยึดข้อให้สบายขึ้น และลดอาการบวม กินยาแก้ปวดได้ถ้าปวดมาก ทำแค่นี้ก็พอค่ะ แล้วอาการจะค่อยๆดีขึ้นเอง แต่ที่สำคัญต้อง"พัก"นะคะ

สำหรับระดับสาม นอกจาก พัก ประคบเย็น และยกขาสูงแล้ว อาจจะต้องใส่เฝือกหลังจากที่ยุบบวมลงแล้ว และกินยาแก้ปวด ยาแก้อักเสบ เอ็นข้อเท้าที่ฉีกจะติดได้เองค่ะ

ส่วนกรณีที่ต้องผ่าตัด ก็ได้แก่ นักกีฬาที่จำเป็นต้องใช้ขาอยู่ตลอด หรือบางคนที่หายแล้วข้อหลวมจนทำให้เดินลำบาก หรือคนที่่ต้องผ่าตัดเพราะกระดูกหักจนไม่สามารถรักษาด้วยการใส่เฝือกอย่างเดียวได้ แต่ถ้าเราคนทำงานทั่วไป ไม่ได้ต้องใช้ขาไปวิ่ง หรือเล่นกีฬาอะไรมากมาย ก็ไม่จำเป็นต้องผ่าตัดหรอกค่ะ

นานแค่ไหนกว่าจะหาย

ถ้าเป็นแค่ระดับหนึ่งหรือสอง ส่วนใหญ่ก็ใช้เวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์ แต่ถ้าเป็นระดับสามอาจจะต้องใช้เวลา 2-3 สัปดาห์ หรือประมาณหนึ่งเดือนเลยทีเดียว ที่สำคัญอีกประการหนึ่งของการหายคือ เมื่ออาการปวดดีขึ้นบ้าง ควรขยับข้อเข่า ข้อนิ้วเท้า รวมไปถึงข้อเท้าบ้าง โดยขยับช้าๆที่ละน้อยเพื่อดูว่าเราขยับได้แค่ไหน เพื่อป้องกันข้อยึดจากการไม่ขยับเป็นเวลานานค่ะ

ระมัดระวังป้องกันอุบัติเหตุ มีสติก่อนสตาร์ทนะคะทุกท่าน